Bonne Année 2015 !!!

Je souhaite une bonne et heureuse Année 2015 

à tous ceux qui viennent, 

de temps en temps, 

consulter ce blog !!!

La petite fugue - Maxime Le Forstier

Maxime Le Forestier - urodził się 10 lutego 1949 roku w Paryżu. Jego prawdziwym imieniem jest Bruno. Podczas studiów poznałem jego pierwszy album "Mon frère", wydany w 1972 roku. Od razu polubiłem jego charakterystyczny głos i sposób interpretacji utworów. Jest autorem słów i muzyki, chyba większości wykonywanych przez siebie piosenek. Ta, którą Wam dziś proponuję jest jedną z pierwszych, które napisał. Ukazała się na jego "dziewiczej" płycie (45 obrotów) w roku 1969. La petite fugue - muzykę skomponował Nachum Heiman, słowa napisał Maxime ze swoją siostrą, Catherine, która również wybrała karierę piosenkarską.

C'était toujours la même
Mais on l'aimait quand même
La fugue d'autrefois
Qu'on jouait tous les trois
On était malhabiles
Elle était difficile
La fugue d'autrefois
Qu'on jouait tous les trois

Eléonore attaquait le thème au piano
On trouvait ça tellement beau
Qu'on en arrêtait de jouer pour l'écouter
Elle s'arrêtait brusquement et nous regardait
Du haut de son tabouret
Et disait reprenez mi fa mi fa mi ré

C'était toujours la même
Mais on l'aimait quand même
La fugue d'autrefois
Qu'on jouait tous les trois
On était malhabiles
Elle était difficile
La fugue d'autrefois
Qu'on jouait tous les trois

Souviens-toi qu'un violon fut jeté sur le sol
Car c'était toujours le sol
Qui gênait Nicolas quand il était bémol
Quand les voisins commençaient à manifester
C'était l'heure du goûter
Salut Jean-Sébastien et à jeudi prochain

C'était toujours la même
Mais on l'aimait quand même
La fugue d'autrefois
Qu'on jouait tous les trois
On était malhabiles
Elle était difficile
La fugue d'autrefois
Qu'on jouait tous les trois

Un jour Eléonore a quitté la maison
Emportant le diapason
Depuis ce jour nous n'accordons plus nos violons
L'un après l'autre nous nous sommes dispersés
La fugue seule est restée
Et chaque fois que je l'entends c'est le printemps

C'était toujours la même
Mais on l'aimait quand même
La fugue d'autrefois
Qu'on jouait tous les trois
On était malhabiles
Elle était difficile
La fugue d'autrefois
Qu'on jouait tous les trois

la même - ta sama

on l'aimait  - bezosobowy zaimek on w tym przypadku zastępuje zaimek nous; l' - to oczywiście la w funkcji dopełnienia bliższego, zatem - lubiliśmy ją

une fugue - fuga (utwór muzyczny)

autrefois - innym razem, ale d'autrefois to - dawny, z dawnych czasów, z przeszłości

tous les trois - wszyscy troje

malhabile - niezręczny

difficile - trudny

attaquer - atakować, także w przenośni, po polsku można czasem powiedzieć: wziąć się z czymś za bary

un piano - pianino, fortepian (choć ten ostatni dosłownie to un piano à queue, ale tego wyrażenia używa się rzadko)

trouver - znajdować, tu: ocenić, uznać za coś, osądzić. Po polsku też się kiedyś mówiło: znajduję Panią dziś wyjątkowo piękną

tellement - tak, aż tak

arrêter de faire qch - przestać co robić

s'arrêter - zatrzymać się

brusquement - nagle, gwałtownie

du haut de - z góry czegoś

reprendre - podjąć coś na nowo, zacząć od nowa

se souvenir - przypominać sobie

un violon - skrzypce; UWAGA! w języku francuskim ten rzeczownik wytępuje w liczbie pojedynczej

le sol - 1. ziemia, ale także 2. sol w gamie muzycznej

gêner qn - przeszkadzać komuś

un voisin - sąsiad

manifester - manifestować, okazywać

le gouter - podwieczorek

Jean-Sebastien - to oczywiście Jan Sebastian Bach, jeden z największych kompozytorów, autor również pięknych fug

à jeudi prochain - do następnego czwartku

emporter qch - zabrać coś ze sobą

le diapason - kamerton (takie małe coś służące do strojenia instrumentów muzycznych)

depuis - od

accorder les violons - stroić skrzypce

l'un après l'autre - jedno za drugim

se dispercer - rozbiec się, rozproszyć się

La tendresse - Bourvil

W 1963 roku, francuska aktorka i piosenkarka, Marie Laforêt, napisała piosenkę, która zdobyła popularność także dzięki innym wykonawcom. Jednym z nich był, znany nam już, Bourvil, który wraz z innymi piosenkarzami i aktorami, w 1994 roku, został uhonorowany znaczkiem pocztowym.

Piosenką zaś była "La Tendresse".

On peut vivre sans richesse
Presque sans le sou
Des seigneurs et des princesses
Y´en a plus beaucoup
Mais vivre sans tendresse
On ne le pourrait pas
Non, non, non, non
On ne le pourrait pas

On peut vivre sans la gloire
Qui ne prouve rien
Etre inconnu dans l´histoire
Et s´en trouver bien
Mais vivre sans tendresse
Il n´en est pas question
Non, non, non, non
Il n´en est pas question

Quelle douce faiblesse
Quel joli sentiment
Ce besoin de tendresse
Qui nous vient en naissant
Vraiment, vraiment, vraiment

Le travail est nécessaire
Mais s´il faut rester
Des semaines sans rien faire
Eh bien... on s´y fait
Mais vivre sans tendresse
Le temps vous paraît long
Long, long, long, long
Le temps vous parait long

Dans le feu de la jeunesse
Naissent les plaisirs
Et l´amour fait des prouesses
Pour nous éblouir
Oui mais sans la tendresse
L´amour ne serait rien
Non, non, non, non
L´amour ne serait rien

Quand la vie impitoyable
Vous tombe dessus
On n´est plus qu´un pauvre diable
Broyé et déçu
Alors sans la tendresse
D´un cœur qui nous soutient
Non, non, non, non
On n´irait pas plus loin

Un enfant vous embrasse
Parce qu´on le rend heureux
Tous nos chagrins s´effacent
On a les larmes aux yeux
Mon Dieu, mon Dieu, mon Dieu...
Dans votre immense sagesse
Immense ferveur
Faites donc pleuvoir sans cesse
Au fond de nos cœurs
Des torrents de tendresse
Pour que règne l´amour
Règne l´amour
Jusqu´à la fin des jours

une tendresse - czułość
une richesse - bogactwo
un sou - dawna drobna moneta francuska
sans le sou - całkiem bez pieniędzy, czyli nasze bez grosza
y'en a plus beaucoup, czyli il n'y en n'a plus beaucoup - nie ma ich już wielu
la gloire - sława
inconnu - nieznany
se trouver bien de qch - być z czegoś zadowolonym, czymś usatysfakcjonowanym
il est question de - jest sprawa (czegoś)
il n'en est pas question - nie ma sprawy!
doux, douce - łagodny(a), słodki(a)
une faiblesse - słabość
joli - piękny
un sentiment - uczucie
vraiment - naprawdę
un travail - praca
nécessaire - potrzebny, konieczny
sans rien faire - nic nie robiąc
se faire à - przyzwyczaić się do czegoś
le temps - tu: czas
long, longue - długi(a)
un feu - ogień, tu może bardziej żar (młodości)
un plaisir - przyjemność
dans (...) naissent les plaisirs - czasem, zgodnie z licentia poetica, zamieniamy miejscami podmiot z czasownikiem, czyli w (...) rodzą się przyjemności
une prouesse - wyczyn
éblouir - olśnić, tu: oczarować
impitoyable - bezlitosny, okrutny
un pauvre diable - w tym wyrażeniu znika podstawowy sens słowa diabeł, oznacza ono w nim  po prostu nieszczęśnika, nieudacznika
broyer - miażdżyć, mleć (np. młynkiem)
déçu - rozczarowany
embrasser - całować
rendre qn heureux - uczynić kogoś szczęśliwym
un chagrin - kłopot, zmartwienie
effacer - wytrzeć, zetrzeć
une larme - łza
immense - ogromny
la sagesse - mądrość
une ferveur - żarliwość, zapał
pleuvoir - padać (o deszczu), czasem używa się go w zestawieniu z czymś co może padać jak deszcz
un torrent - potok, struga
regner - panować
jusqu'à la fin des jours - do końca (naszych) dni

A na deser skrócona nieco wersja tej piosenki zaśpiewana przez Maurane, jako niespodzianka dla Mimi Mathy. Obie panie, wraz z całą plejadą francuskich gwiazd, od lat występują w dorocznym koncercie Les Enfoirés. Ale o tym, bardziej szczegółowo, opowiem innym razem.

Le petit cordonnier - Francis Lemarque

Francis Lemarque, urodzony w Paryżu 25 listopada 1917 roku, to autor około 400 piosenek, z których wiele stało się hitami. Jedna z nich, À Paris była wykonywana przez kilkunastu wykonawców z całego świata. Był także autorem muzyki filmowej. Na dzisiaj wybrałem jednak mniej znany utwór, Piosenkę o szewczyku.

Un petit cordonnier qui voulait aller danser
Avait fabriqué de petits souliers
Une belle est entrée qui voulait les acheter
Mais le cordonnier lui a déclaré:
Ils seront à vous sans qu'ils vous coûtent un sou
Mais il vous faudra danser avec moi

Petit cordonnier t'es bête, bête
Qu'est- ce que t'as donc dans la tête, tête
Crois-tu que mon cœur s'achète, chète
Avec une paire de souliers

Mais la belle accepta , elle emporta sous son bras
Les petits souliers pour aller danser
L'cordonnier tout réjoui a mis ses plus beaux habits
Et s'est pomponné pour la retrouver
Mais hélas quand il voulut la faire danser
Elle lui rit au nez d'un p'tit air futé.

Petit cordonnier t'es bête, bête...

Mais à peine la belle avait-elle fait trois pas
Que ses p'tits souliers furent ensorcelés
Elle se mit à tourner comme une toupie déréglée
Et les musiciens n'y comprenaient rien
Elle tourna, tourna jusqu'au petit matin
Et tout épuisée se mit à pleurer

Petit cordonnier arrête, rête
Tu me fais tourner la tête, tête
Tu ne dois pas être bête, bête
Pour m'avoir ensorcelée

Petit cordonnier arrête, rête
Que ta volonté soit faite, faite
Toute ma vie le cœur en fête, fête
Dans tes bras je vais danser
Gentil petit cordonnier

un cordonnier - szewc; unikajcie podwójnego zdrobnienia w języku polskim. Tak jak une petite maison, to domek a nie maly domek, tak un petit cordonnier  to szewczyk a nie mały szewczyk.

il avait fabriqué - to czas zaprzeszły (plus-que-parfait) oznaczający czynność wcześniejszą od innej czynności wyrażonej w czasie przeszłym, w tym wypadku imparfait (qui voulait), czyli najpierw zrobił buty a potem chciał iść na tańce.

un soulier - but lub dosłownie raczej półbut, bo nie wyższy niż do kostki, zapinany lub sznurowany. Także trzewik damski.

 

fabriquer - nie trudno się domyślić, że chodzi o wykonanie, zrobienie, wyprodukowanie czegoś

ils seront à vous - będą Pani, będą należeć do Pani, tak jak w wyrażeniu c'est à moi = to moje

sans qu'ils vous coûtent un sou - i nie będą Pani kosztować ani grosza. Sans que czasem trudno przetłumaczyć dosłownie, trzeba szukać innego sposobu oddania tej samej myśli. Przypomiam przy tej okazji, że sans que wymaga postawienia czasownika w subjonctif. W naszym przykładzie kiepsko to widać bo coûter to pierwsza grupa, więc w 3 osobie liczby mnogiej odmienia się tak samo jak w indicatif. Lepszy przykład: sans qu'il soit dérangé = że nie będzie niepokojony.

il vous faut faire quelque chose - musi Pani coś zrobić 

il vous faudra - to oczywiście czas przyszły futur simple czasownika  falloir. UWAGA! Czasownik ten jest czasownikiem defektywnym czyli takim, który odmienia się tylko w trzeciej osobie liczby pojedynczej.

t'es bête - to to samo co tu es bête, czyli niezbyt poprawne ale bardzo popularne w języku mówionym ściągnięcie zaimka osobowego (podmiotu) z czasownikiem.

bête - jako przymiotnik = głupi

Qu'est- ce que t'as - uwaga jak wyżej, czyli Qu'est- ce que tu as

elle accepta, elle emporta, elle rit, il voulut, elle tourna, elle se mit - to czas literacki passé simple, odpowiednikiem jego w języku mówionym jest passé composé 

emporter - dosłownie unieść, ponieść ze sobą, tu po prostu zabrać

rejoui - to participe passé od czasownik rejouir  ucieszyć się

tout rejoui, może przetłumaczymy to jako cały w skowronkach (?)

un habit - to przede wszystkim ubranie, strój a dopiero później mnisi habit

se pomponner - wychodzi nam trochę masło maślane, ale czasownik ten oznacza stroić się

faire  faire quelque chose (kocham to określenie) - czasownik faire użyty przed innym czasownikiem w bezokoliczniku oznacza, że sprawiamy, iż ktoś robi rzecz określoną bezokolicznikiem, np. "Je l'ai fait sortir de la classe" oddałbym po polsku przez kazałem mu wyjść z klasy.

il voulut la faire danser - można zatem oddać po polsku jako chciał ją porwać do tańca

rire au nez - podobnie jak po polsku śmiać się komuś w nos

un petit aire - minka

futé - chytry, cwany (taka niby niewinna, ale cwana)

à peine - zaledwie 

p`tit = petit - "e" nieme w ogóle nie zostało wymówione. Często tak się dzieje w mowie potocznej, w tekście poetyckim zaś chodzi dodatkowo o zmniejszenie liczby sylab w wierszu

ils furent - passé simple czasownika être, czyli być (chyba już przesadzam z tym podpowiadaniem!!!)

ensorceler - zaczarować

se mettre à faire quelque chose - zacząć coś robić, wziąć lub zabrać się do czegoś

une toupie - bączek, stara poczciwa zabawka

dérégler - rozregulować

jusqu'au petit matin - do białego rana

épuisée - wyczerpana; tout épuisée - kompletnie wykończona

tu me fais tourner la tête - UWAGA! to wyrażenie jest tutaj dwuznaczne. Po pierwsze, w przenośni, oznacza, zawrócić komuś w głowie, a po drugie, dosłownie, spowodować zawrót głowy od kręcenia się w kółko, na przykład przez podrzucenie zaczarowanych trzewików ;-)

tu ne dois pas être bête pour m'avoir ensorcelée - nie możesz być taki głupi, skoro mnie zaczarowałeś (oczarowałeś)

que ta volonté soit faite - niech się stanie twoja wola (uwaga na subjonctif !), niech będzie po twojej myśli

le coeur en fête - z radosnym , wesołym sercem,  może też być z radością w sercu

Le petit bal perdu - Bourvil

Bourvil, francuski aktor urodzony w 1917 roku, zmarł w wieku 57 lat w wyniku choroby nowotworowej (choroba Kahlera). Zagrał w kilkudziesięciu filmach. W 1964 i 1966 stworzył znakomite kreacje u boku Louis de Funèsa w Corniaud (Gamoń) i La Grande Vadrouille (Wielka Włóczęga). Współpracował także przy produkcji filmów. Był chodzącą encyklopedią historii francuskiej piosenki, i może to zainteresowanie skłoniło go również do śpiewania. Nie był obdarzony wielkim głosem, ale czystym, dźwięcznym, jak możecie usłyszeć w klipie poniżej... 

"Le petit bal perdu"

 

Czy zauważyliście,
że  wykonał tę piosenkę prawie bez żadnego gestu?
Mało kto tak potrafi!

C´était tout juste après la guerre,
Dans un petit bal qu´avait souffert.
Sur une piste de misère,
Y´en avait deux, à découvert.
Parmi les gravats ils dansaient
Dans ce petit bal qui s´appelait...
Qui s´appelait...
qui s´appelait...
qui s´appelait...

{Refrain:}
Non je ne me souviens plus
du nom du bal perdu.
Ce dont je me souviens
ce sont ces amoureux
Qui ne regardaient rien autour d´eux.
Y´avait tant d´insouciance
Dans leurs gestes émus,
Alors quelle importance
Le nom du bal perdu?
Non je ne me souviens plus
du nom du bal perdu.
Ce dont je me souviens
c´est qu´ils étaient heureux
Les yeux au fond des yeux.
Et c´était bien...
Et c´était bien...

Ils buvaient dans le même verre,
Toujours sans se quitter des yeux.
Ils faisaient la même prière,
D´être toujours, toujours heureux.
Parmi les gravats ils souriaient
Dans ce petit bal qui s´appelait...
Qui s´appelait...
qui s´appelait...
qui s´appelait...

{au Refrain}

Et puis quand l´accordéoniste
S´est arrêté, ils sont partis.
Le soir tombait dessus la piste,
Sur les gravats et sur ma vie.
Il était redevenu tout triste
Ce petit bal qui s´appelait,
Qui s´appelait...
qui s´appelait...
qui s´appelait...

Non je ne me souviens plus
du nom du bal perdu.
Ce dont je me souviens
c'est de ces amoureux
Qui ne regardaient rien autour d´eux.
Y´avait tant de lumière,
Avec eux dans la rue,
Alors la belle affaire
Le nom du bal perdu.
Non je ne me souviens plus
du nom du bal perdu.
Ce dont je me souviens
c´est qu´on était heureux
Les yeux au fond des yeux.
Et c´était bien...
Et c´était bien.

juste après la guerre - tuż po wojnie

tout - może być użyte w kilku znaczeniach. Tutaj pozwala jeszcze bardziej uściślić czas; możemy to oddać po polsku np. w taki sposób - tuż tuż po wojnie

un bal - to zabawa taneczna, bal, ale tu, w piosence, oznacza lokal, w którym organizuje się tańce.

qu'avait souffert - choć nie powinno się tak robić, qui zostało ściągnięte do qu' czyli powinno być "qui avait souffert" (taka licentia poetica)

souffrir - cierpieć, doświadczyć, tu, jak mi się wydaje, w znaczeniu lokalu zniszczonego w czasie wojny

une piste - tu: parkiet (do tańca). Kiedyś wodzirej mówił: zapraszamy wszystkie pary na parkiet!

la misère - to nędza, niedola. Rzeczownik poprzedzony przyimkiem "de" daje nam sens przymiotnikowy, zatem...

de misère - to nędzny, biedny, ubogi, byle jaki

Y'en avait deux - to oczywiście Il y'en avait deux - było ich dwoje

à découvert - otwarcie, nie kryjąc się

des gravats - słowo rodzaju męskiego, używane tylko w liczbie mnogiej - gruzy, ruiny

perdu - oczywiście participe passé czasownika perdre - tu: w znaczeniu zagubiony (np. zagubiony w ruinach)

se souvenir de q.ch. - pamiętać o czymś, przypominać sobie coś. Przypominam przy okazji, że jego synonim se rappler jest używany bez żadnego przyimka. (Je me souviens du nom du bal ale Je me rappelle le nom du bal)

une insouciance - beztroska

ému - poruszony, wzruszony        

une importance - znaczenie, waga, zatem quelle importance?, to jakie to ma znaczenie?.

ils étaient heureux les yeux au fond des yeux - czy można to oddać inaczej niż byli szczęśliwi patrząc sobie głęboko w oczy

un verre - to szkło, ale tutaj to kieliszek, szklanka

dans le même (verre) - mimo, że dans to przede wszystkim w, ale tutaj: z tego samego (kieliszka)

sans se quitter des yeux - nie tracąc się z oczu; konstrukcja sans + bezokolicznik jest bardzo popularna w języku francuskim, po polsku oddajemy ją konstrukcją nie + imiesłów czynny

une prière - modlitwa

faire une prière - odmawiać pacierz, tutaj, jak się domyślacie użyte w przenośni

la belle affaire - to wyrażenie ironiczne:  co za problem?

Non, non rien n'a changé - Les Poppys

W roku 1970 we Francji powstaje chór, składający się z 17 chłopców. Jego nazwa brzmi Les Poppys. Pierwsze piosenki i od razu wielkie sukcesy. Największym ich hitem było chyba Non, non rien n'a changé. Piosenka będąca protestem przeciwko wojnom, niesprawiedliwości... Dwie złote płyty, we Francji i w Holandii, za 1 200 000 sprzedanych egzemplarzy (tak, moi mili, takie kiedyś były nakłady!!!). 

Solista, Bruno Polius, według francuskiej Wikipedii, jest synem Francuza pochodzącego z Martyniki oraz Polki. Jako ośmiolatek, w 1966 roku, nagrał piosenkę do czołówki francuskiego serialu Sébastien chez les hommes (L'oiseau) .

C’est l’histoire d’une trêve que j’avais demandée
C’est l’histoire d’un soleil que j’avais espéré
C’est l’histoire d’un amour que je croyais vivant
C’est l’histoire d’un beau jour que moi petit enfant
Je voulais très heureux pour toute la planète
Je voulais, j’espérais que la paix règne en maître
En ce soir de Noël, mais tout a continué
Mais tout a continué, mais tout a continué

Refren x 2:
Non, non, rien n’a changé
Tout, tout, a continué
Hé! Hé! Hé! Hé!

Et pourtant bien des gens ont chanté avec nous
Et pourtant bien des gens se sont mis à genoux
Pour prier (oui pour prier) {x2}
Mais j’ai vu tous les jours à la télévision
Même le soir de Noël, des fusils, des canons
J’ai pleuré (oui j’ai pleuré) {x2}
Qui pourra m’expliquer que…

Refren

Moi je pense à l’enfant entouré de soldats
Moi je pense à l’enfant qui demande pourquoi
Tout le temps (oui tout le temps) {x2}
Moi je pense à tout ça mais je ne devrais pas
Toutes ces choses là ne me regarde pas
Et pourtant (oui et pourtant)
Et pourtant, je chante, je chante...

Refren

C’est l’histoire d’une trêve que j’avais demandée.
C’est l’histoire d’un soleil que j’avais espéré.
C’est l’histoire d’un amour que je croyais vivant.
C’est l’histoire d’un beau jour que moi petit enfant,
Je voulais très heureux, pour toute la planète.
Je voulais, j’espérais que la paix règne en maître,
En ce soir de Noël mais tout a continué,
Mais tout a continué, mais tout a continué.


une trêve - rozejm, zawieszenie broni (tutaj, jak sądzę, w kontekście Świąt Bożego Narodzenia)
demander - to prosić, żądać, domagać się, pytać, dowiadywać się. Tutaj, to pierwsze znaczenie o który prosiłem
espérer - to przede wszystkim mieć nadzieję, ale tu oznacza: spodziewać się
je voulais un beau jour pour toute la plenète - chciałem, aby ten dzień był piękny na całej planecie
la paix règne -   pokój panuje
en maître - jak by to określić po polsku: w sposób zdecydowany, bezwarunkowy?, bo parler en maître to mówić tonem rozkazującym, władczym; a może tłumacząc  sobie całe zdanie na polski po prostu opuścić to francuskie wyrażenie
le Noël - pierwszy dzień Świąt Bożego Narodzenia
(en) ce soir de Noël - (w) ten wieczór bożonarodzeniowy
se mettre à genoux - uklęknąć
prier - to oczywiście prosić (np. je t'en prie), ale również modlić się
un fusil - karabin, strzelba
un canon - działo
être entouré de - być otoczonym przez
cela ne me regarde pas - to mnie nie dotyczy
et pourtant - a jednak

À propos!!!
W Polsce najważniejsza podczas Świąt Bożego Narodzenia, zwłaszcza dla dzieci, jest Wigilia, czyli 24 grudnia. Tego dnia, po ujrzeniu pierwszej gwiazdki, spożywamy postny posiłek, wszyscy dostają prezenty, w nocy możemy uczestniczyć w uroczystej mszy, Pasterce.

Dla  francuskich dzieci ważniejszym dniem wydaje się być pierwszy dzień świąt, czyli le Noël, bo Święty Mikołaj, czyli  Père Noël, dopiero w nocy dostarcza im prezenty, które odkrywają rankiem 25 grudnia. Chociaż, la Veillée, czyli Wigilia, zwana również le Réveillon, zachowuje, zwłaszcza na prowincji, wiele z dawnych tradycji. Jedną z nich jest pieczenie i spożywanie la bûche de Noël, ciasta przypominającego drewniane polano, którym, w dawnych czasach, ogrzewano się przy piecu lub kominku podczas świątecznego wieczoru. Piece zanikły, drewniane polana też. Tradycja zaś pozostała pod postacią ciasta.

Źródło: strona http://fr.questmachine.org

Słynna francuska bûche de Noël to rodzaj naszej rolady

La mer - Charles Trenet

Pewnego dnia w 1943 roku, Charles Trenet wyrusza pociągiem z Montpellier do Perpignan. Towarzyszą mu: jego sekretarz, piosenkarz Roland Gerbeau i pianista Léo Chauliac. Za oknami pociągu często pojawia się Morze Śródziemne, ale to nie ono podobno zainspirowało Treneta, lecz jezioro Thau, będące w zasadzie laguną oddzieloną od wód Zatoki Lwiej piaszczystą mierzeją. Inspiracja musiała być bardzo silna, skoro  pisanie tekstu piosenki La mer trwało tylko około 20 minut. Jest to jedna z wersji powstania tej piosenki, jaką można znaleźć w Internecie.

Muzykę napisał później Léo Chauliac, a pierwszymi wykonawcami byli, w 1945 roku, współtowarzysz podróży - Roland Gerbeau oraz Renée Lebas. Sam Trenet nagrał ją dopiero w 1946. Od tej jednak pory stała się ona wizytówką jego twórczości. W tym samym roku, podczas tournée piosenkarza w Stanach Zjednoczonych, powstała wersja angielska pod tytułem Beyond the Sea, którą znacie między innymi z filmu Gdzie jest Nemo (patrz link na dole postu).

La mer
Qu'on voit danser le long des golfes clairs
A des reflets d'argent
La mer
Des reflets changeants
Sous la pluie

La mer
Au ciel d'été confond
Ses blancs moutons
Avec les anges si purs
La mer bergère d'azur
Infinie

Voyez
Près des étangs
Ces grands roseaux mouillés
Voyez
Ces oiseaux blancs
Et ces maisons rouillées

La mer
Les a bercés
Le long des golfes clairs
Et d'une chanson d'amour
La mer
A bercé mon cœur pour la vie


un golfe  - zatoka, podobne słowo, ale bez literki "e" na końcu, czyli le golf oznacza grę w golfa
le long de - wzdłuż
un reflet - odbicie, odblask
un argent - to pieniądz, ale również srebro
des reflets d'argent - srebrne odblaski
confondre qch avec qch - zmieszać coś z czymś
un mouton - baran
un ange - anioł 
pur - czysty, nieskazitelny
une bergère - pasterka
un azur - lazur, błękit nieba
infini - nieskończony
un étang - staw, jezioro
un roseau - trzcina
mouillé - mokry
rouillé - dosłownie zardzewiały
des maisons rouillées - prawdopodobnie: domy opuszczone, zdewastowane, ze rdzawymi zaciekami na ścianach
bercer - kołysać (do snu)

Co do maisons rouillées, może ktoś będzie miał lepszy pomysł na interpretację tego wyrażenia.

A w nagrodę za dobrą pracę coś z Disney'a z małymi rybkami ;-)

Poznaj język i kraj dzięki piosence

Zapraszam wszystkich, którzy uczą się języka francuskiego do wspólnego słuchania piosenek ze zrozumieniem. Kiedy ja zaczynałem swoją przygodę z językiem francuskim, nie mieliśmy tak szerokiego dostępu do kultury Francji jak dzisiaj. Zawsze jednak staraliśmy się słuchać piosenek, usiłując zrozumieć ich teksty. Z jednej strony jest to motywujące, bo nawet przy trudniejszym tekście, pozostaje on  formą krótką, a kiedy się go rozgryzie, satysfakcja jest ogromna. Z drugiej strony bywają teksty bardzo trudne, odnoszące się do realiów krajów frankofońskich, pełne metafor i przenośni poetyckich często obcych zagranicznemu słuchaczowi. Spróbujemy razem pokonać te trudności, a nagrodą zawsze będzie sama piosenka.

Dobór utworów będzie oczywiście arbitralny. Zaproponuję bowiem to co ja sam chętnie słuchałem lub słucham. Mam jednak nadzieję, że choć część z nich trafi także do waszych serc.

Zatem do dzieła!

Où est-il donc? - mon vieux Paris, interprété par Fréhel

Dla mojej rodziny i przyjaciół nie jest tajemnicą, że jestem pod wielkim urokiem starych piosenek. Jedną z nich jest Où est-il donc? śpiewana przez francuską piosenkarkę o pseudonimie Fréhel . Swoją karierę artystyczną rozpoczęła jeszcze przed I wojną światową. W latach dwudziestych zniknęła ze sceny z powodu osobistych tragedii, przez które popadła w alkoholizm i narkomanię. W latach trzydziestych wróciła na scenę, zagrała z kilku filmach. W jednym z nich, Pépé le Moko z 1936 roku, zaśpiewała piosenkę, która jest wspomnieniem o przemijającym Paryżu. Dla niej, Paryżu lat trzydziestych, dla mnie Paryżu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych...

Y´en a qui vous parlent de l´Amérique
Ils ont des visions de cinéma
Ils vous disent " quel pays magnifique
Notre Paris n´est rien auprès d´ça "
Ces boniments-là rendent moins timide,
Bref, on y part, un jour de cafard...
Encore un de plus qui, le ventre vide
A New-York cherchera un dollar
Parmi les gueux et les proscrits,
Les émigrants aux cœurs meurtris;
Il dira, regrettant Paris

Refrain:
Où est-il mon moulin de la Place Blanche?
Mon tabac et mon bistrot du coin?
Tous les jours pour moi c´était Dimanche!
Où sont-ils les amis les copains?
Où sont-ils tous mes vieux bals musette?
Leurs javas au son de l´accordéon
Où sont-ils tous mes repas sans galette?
Avec un cornet de frites à deux ronds
Où sont-ils donc?

Mais Montmartre semble disparaître
Car déjà de saison en saison
Des Abbesses à la Place du Tertre,
On démolit nos vieilles maisons.
Sur les terrains vagues de la butte
De grandes banques naîtront bientôt,
Où ferez-vous alors vos culbutes,
Vous, les pauvres gosses à Poulbot?
En regrettant le temps jadis
Nous chanterons, pensant à Salis,
Montmartre ton "De Profundis! "

Refrain:
Où est-il mon moulin de la Place Blanche?
Mon tabac et mon bistrot du coin?
Tous les jours pour moi c´était Dimanche!
Où sont-ils mes amis mes copains?
Où sont-ils tous mes vieux bals musette?
Leurs javas au son de l´accordéon
Où sont-ils tous mes repas sans galette?
Avec un cornet de frites à deux ronds
Où sont-ils donc?

Où sont-ils tous mes vieux bals musette?
Leurs javas au son de l´accordéon
Où sont-ils tous mes repas sans galette?
Quand je bouffais
Même sans avoir un rond.
Où sont-ils donc ?

______________________________________

un boniment - blaga, bzdura
un cafard - chandra
un gueux - żebrak, nędzarz
un proscrit - wygnaniec
mon tabac to oczywiście forma skrócona od  mon bureau de tabac  czyli czegoś w rodzaju kiosku, gdzie można było kupić nie tylko prasę, papierosy ale również wypić filiżankę kawy
un bal musette - zabawa, jak to się kiedyś mówiło, ludowa
une galette - okrągłe i płaskie ciasto, tu: moneta, pieniądz
un cornet de frites à 2 ronds - rożek z frytkami za 2 "moniaki"
un terrain vague - pusty, opuszczony, "dziki" plac
une butte - pagórek, wzgórze
une culbute - fikołek
bouffer - wcinać czyli jeść
un rond - pieniądz, moneta  (je n'ai pas un rond = nie mam ani grosza)

 la java - w XX wieku charakterystyczna muzyka francuskich miast i miasteczek,

najczęściej grana na akordeonie,

a także taniec popularny do lat 50-tych

La Place Blanche w Paryżu  

to plac położony w pobliżu słynnego kabaretu Moulin Rouge 

(zdjęcie Wikipedia)

La place du Tertre (Montmartre),

to obowiązkowy punkt w programie zwiedzania Paryża

(zdjęcie Wikipedia)

Les Abbesses - to najgłębiej położona stacja metra (36 metrów pod poziomem ulicy), z której można wspiąć się na wzgórze Montmartre (la butte Montmartre), dawną dzielnicę paryskiej bohemy, gdzie na początku XX wieku mieszkali m.in. Picasso i Utrillo. Sam plac wziął swoją nazwę od określenia le tertre, co oznacza wzgórze z płaskim szczytem. Stacja zaś zapożyczyła nazwę od placu des Abbesses, przypominającego o istnieniu od 1134 do czasów Rewolucji Francuskiej, dokładnie do 1790, klasztoru Abbaye des Dames de Montmartre (une abesse = opatka, ksieni).

un gosse à Poulbot = un poulbot = un titi parisien = dziecko ulicy, mały cwaniak, który potrafi sobie dać radę w każdej sytuacji. Po polsku określany jako gawrosz, od imienia Gavroche, małego bohatera z Nędzników Wiktora Hugo.

Francisque Poulbot  (1879 - 1946) - rysownik francuski, znany między innymi z wielu ilustracji i plakatów, na których malował paryskie "łobuziaki".

Frère Jacques, czyli o tym jak rodzima wersja piosenki wpływa na zrozumienie oryginału

Nie odkryję Ameryki stwierdzając, że pierwszą piosenką, jaką poznają uczniowie na lekcji języka francuskiego jest Frère Jacques, czyli nasza Panie Janie. Kiedy usłyszałem ją po raz pierwszy w oryginale, bez tekstu przed oczami, sądziłem, że podobnie jak w wersji polskiej, jakiś Kubuś, czyjś braciszek, spał sobie smacznie, mimo iż w pobliskim kościele biły już dzwony, a w dodatku biły one widocznie zbyt ciche, i trzeba go było zachęcić do wstania z łóżka uporczywym wyśpiewywaniem kanonu tuż nad uchem. Jak widzicie, bardzo bogata interpretacja jak na kilka krótkich linijek prostego tekstu.

Tymczasem...

Frère Jacques, to rzeczywiście braciszek, ale zakonny.

a Sonnez les matines, to oczywiście tryb rozkazujący - bij w dzwony, samo zaś les matines to dzwony wzywające wiernych na poranną modlitwę.

Mogę więc zaryzykować stwierdzenie, że sens francuskiej piosenki jest całkiem inny od naszej przeróbki. Oryginał wzywa po prostu brata Jakuba do wykonywania jego porannych obowiązków.